Czy lepiej postawić na dom parterowy czy dom piętrowy? Oba mają swoje wady i zalety, które należy wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji. Jakie czynniki są kluczowe?
Od razu warto podkreślić, że większość osób nie do końca rozróżnia dom z poddaszem użytkowym od domu piętrowego. Zdecydowana większość domów z drugą kondygnacją to domy z poddaszem użytkowym ze skosami. Domy z pełną drugą kondygnacją stanowią niewielki odsetek budynków jednorodzinnych w Polsce.
Zacznijmy od domu parterowego…
Zaletą takiego domu jest to, że jest on zazwyczaj prostszy w budowie. Pozbywamy się schodów wewnętrznych prowadzących na piętro oraz stropu międzykondygnacyjnego.
Dom parterowy, ze względu na brak drugiej kondygnacji często wybierany jest w perspektywie starości lub dla osób z niepełnosprawnością ruchową. Brak schodów znacznie ułatwia przemieszczanie się i nie stanowi bariery dla osób z ograniczoną sprawnością ruchową.
Wśród projektów gotowych coraz częściej pojawiają się domy z senioratką. Senioratka to osobna, wydzielona z ogólnej powierzchni parteru, przestrzeń dla osoby starszej. Najczęściej strefa ta posiada osobne wejście z zewnątrz, pokój dzienny z aneksem kuchennym, sypialnię i łazienkę. Zwrócić należy uwagę, by przestrzeń ta pozbawiona była barier architektonicznym w postaci progów, czy schodów wejściowych. Łazienka również powinna być przystosowana dla osoby starszej.
Zweryfikuj MPZP/WZ
Przy podobnym metrażu powierzchni użytkowej dom parterowy często będzie wymagał znacznie większej działki. Przy występujących w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) czy warunkach zabudowy (WZ) wskaźniku powierzchni biologicznie czynnej i wskaźniku powierzchni zabudowy – często, przy niedużej działce, jesteśmy poniekąd „skazani” na dom z poddaszem użytkowym. Powierzchnia użytkowa domu parterowego będzie bezpośrednio determinowała powierzchnię zabudowy.
Zapisy z MPZP czy WZ będą przeważnie wskazywały kształt, wymiary zewnętrzne, czy orientację budynku. Dlatego przed wybraniem projektu należy zapisy te dokładnie przeanalizować, by zdecydować się na projekt, na który otrzymamy pozwolenie na budowę.
Koszty budowy
Dla większości Inwestorów będzie to kluczowy czynnik.
Dom parterowy może wydawać się pozornie tańszy, ze względu na brak schodów, brak stropu wewnętrznego, czy balkonów. Z drugiej strony rozległa powierzchnia parteru to wyższe koszty prac ziemnych i fundamentów (niezależnie od tego, czy decydujemy się na płytę fundamentową czy ławy fundamentowe) oraz zdecydowanie wyższy koszt więźby dachowej i pokrycia dachowego. Każdy przypadek rozpatrujemy zawsze indywidualnie – sumaryczny koszt zależał będzie od technologii i poszczególnych rozwiązań konstrukcyjnych.
Koszty eksploatacji domu
Za względu na niski współczynnik kształtu A/V, czyli większą powierzchnię przegród zewnętrznych (przez które ucieka ciepło) w stosunku do powierzchni użytkowej dom parterowy będzie generował wyższe koszty eksploatacyjne na ogrzewanie i chłodzenie. Współczynnik A/V określa stosunek pola powierzchni budynku do jego kubatury zewnętrznej. Przykładowo, dla budynków pasywnych wskaźnik A/V waha się od 0,75 do 1,25.
Budynek parterowy z racji niższej zwartości będzie też w porównaniu do budynku bardziej zwartego o tej samej powierzchni i podobnej klasie wykonania posiadał gorszy wskaźnik szczelności powietrznej budynku.
Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie koszty eksploatacyjne budynków potrafią drastycznie różnić się od siebie zależnie od charakterystyki energetycznej budynku, energooszczędności systemów i instalacji wewnętrznych (patrz: sprawność odzysku ciepła wentylacji mechanicznej, wskaźniki COP przy pompach ciepła i inne). Przyjmując jednak koszt użytkowania budynku na 30 lat, może okazać się, że koszty eksploatacyjne powinny stanowić równie istotne kryterium, co nakłady finansowe na budowę domu. Pamiętajmy, że późniejsza termomodernizacja budynku będzie zawsze wiązała się ze znacznie wyższymi kosztami niż przy pracach wykonywanych w trakcie budowy domu.
Dom z poddaszem bardziej funkcjonalny?
Istotą przestrzeni mieszkalnej jest jej funkcjonalność. W czasach rosnącej popularności pracy z domu, coraz częściej dom wykorzystujemy również na potrzeby pracy zawodowej. W tej sytuacji doskonale sprawdza się dom piętrowy. Naturalnym jest wtedy podział budynku na kilka stref zależnie od funkcji. Parter stanowić może wspólną strefę dzienną dla domowników. Często to również na parterze wydzielony zostaje gabinet lub pracownia dla rodziców.
W takim układzie poddasze stanowi strefę nocną. Sypialnie zlokalizowane na piętrze będą skuteczniej oddzielone akustycznie od części dziennej. Odgłosy z kuchni, czy salonu nie będą przeszkadzały dzieciom w nauce, czy spaniu.
Z kolei dom parterowy stwarza z reguły więcej możliwości zagospodarowania wnętrza oraz zapewnia lepszą funkcjonalność. Pokoje wyposażyć możemy np. w drzwi balkonowe umożliwiając wejście do ogrodu z każdego pomieszczenia.
Bezpieczeństwo
Dom parterowy będzie z racji dostępności wszystkich otworów okiennych i drzwiowych bardziej narażony na włamania i kradzieże. Oczywiście, otwory te wyposażyć możemy w rolety antywłamaniowe, jednak ze względu na ich liczbę będzie to koszt znacznie wyższy niż przy domu piętrowym. Chcąc wyposażyć dom w kamery, czy czujniki ruchu również, ze względu na układ funkcjonalny dom parterowy będzie wymagał większej ilości komponentów.
Design jako kryterium wyboru
Nierzadko, przy braku ścisłych ograniczeń wynikających z zapisów w MPZP czy WZ głównym kryterium jest stylistyka budynku. Popularnym ostatnio typem budynku jest nowoczesna stodoła z poddaszem użytkowym nad częścią parteru.
Przestrzeń nad salonem i jadalnią, otwarta aż do połaci dachu i rozległe przeszklenie, generują wyjątkowe odczucie przestrzeni oraz stanowią niesamowite źródło oświetlenia naturalnego dla części dziennej domu. Duże przeszklenia warto zlokalizować od strony południowej – pozwoli to na wykorzystanie energii słonecznej do ogrzewania budynku w okresach przejściowych.
Rosnące koszty robocizny, a tempo prac
Sytuacja pandemiczna w ostatnich latach wpłynęła istotnie na rynek nieruchomości. Ludzie, przytłoczeni przebywaniem w swoich mieszkaniach zaczęli poszukiwać ucieczki „na swoje”. Inwestorom zależało na jak najkrótszym czasie realizacji. W tej sytuacji najczęściej wybierano proste domy parterowe. Zapotrzebowanie na skrócenie czasu budowy przyspieszyło też rozwój domów prefabrykowanych, gdzie ograniczony do minimum zostaje czas trwania samej budowy jak i czasochłonność całego procesu organizacyjnego dla Inwestora.
Projekt dopasuj do oczekiwań obecnych i przyszłych.
Rozważania i analizę dotyczącą wyboru budynku warto wspomóc konsultacją z biurem architektonicznym, które na bazie koncepcji budynku wykona charakterystykę energetyczną obiektu. Pozwoli to przybliżyć sumaryczne koszty eksploatacyjne i nakłady inwestycyjne na budowę domu.